راهنمای کامل غربالگری شنوایی نوزادان: بهترین زمان و نکات مهم
مقدمه
غربالگری شنوایی نوزادان یک اقدام حیاتی و ضروری در بدو تولد است که تأثیر مستقیمی بر آینده کودک دارد. شناسایی به‌موقع اختلالات شنوایی نوزادان می‌تواند تفاوت چشمگیری در رشد گفتار و زبان و همچنین موفقیت تحصیلی و اجتماعی کودک ایجاد کند. هدف اصلی از اجرای برنامه‌های ملی غربالگری، کشف هرگونه مشکل شنوایی در سن مناسب برای تست شنوایی و قبل از رسیدن به شش ماهگی است تا مداخلات لازم مانند خرید سمعک یا درمان‌های دیگر به سرعت آغاز شوند. این مقاله به بررسی اهمیت، بهترین زمان برای انجام غربالگری شنوایی نوزادان و روش‌های رایج آن می‌پردازد.
چرا غربالگری شنوایی نوزادان اهمیت دارد؟
غربالگری شنوایی نوزادان نه تنها یک توصیه، بلکه یک ضرورت بهداشتی است. بدون غربالگری، والدین ممکن است تا ماه‌ها یا حتی سال‌ها متوجه مشکل شنوایی کودک نشوند، زیرا در مراحل اولیه زندگی، نشانه‌های واضحی از اختلالات شنوایی نوزادان وجود ندارد. اهمیت اهمیت تشخیص زودهنگام بر هیچ‌کس پوشیده نیست و این امر در مورد شنوایی بیش از پیش صدق می‌کند.
تاثیر تشخیص زودهنگام بر رشد گفتار و زبان
اهمیت تشخیص زودهنگام در زمینه شنوایی به این دلیل است که مغز نوزاد تا شش ماهگی یک دوره بحرانی برای یادگیری گفتار و زبان دارد. تأخیر در زمان انجام غربالگری و در نتیجه، تأخیر در شروع مداخلات، می‌تواند منجر به تأخیرهای شدید و گاه جبران‌ناپذیر در مهارت‌های زبانی، تحصیلی و اجتماعی کودک شود. برای مثال، کودکانی که زودتر تشخیص داده شده‌اند، در صورت نیاز سریعاً می‌توانند از وسایلی نظیر خرید سمعک نامرئی یا سایر انواع کمک شنوایی بهره‌مند شوند که همین امر پیشرفت زبانی آن‌ها را تضمین می‌کند.
نقش والدین در پیگیری غربالگری
نقش والدین در پیگیری نتایج غربالگری شنوایی نوزادان و اجرای مراقبت‌های بعد از غربالگری کاملاً کلیدی است. اگرچه دولت‌ها از طریق برنامه‌های ملی غربالگری تلاش می‌کنند این خدمت را به صورت فراگیر ارائه دهند، اما این والدین هستند که باید مطمئن شوند زمان انجام غربالگری دقیقاً در سن مناسب برای تست شنوایی و به درستی انجام شود و نتایج مشکوک را با جدیت پیگیری کنند. در صورت نیاز به درمان، همکاری فعال والدین در استفاده از ابزارهایی مانند سمعک زیمنس یا هر وسیله تجویز شده دیگری، نقش محوری در موفقیت درمان دارد.
بهترین زمان برای انجام غربالگری شنوایی نوزادان
شناسایی بهترین زمان برای انجام غربالگری شنوایی نوزادان بسیار حیاتی است تا بتوان از پتانسیل کامل رشد شناختی و زبانی کودک استفاده کرد. این غربالگری شنوایی نوزادان باید به صورت روتین و در چارچوب برنامه‌های ملی غربالگری انجام شود.
زمان ایده‌آل پس از تولد (چند روز یا چند هفته)
بهترین زمان انجام غربالگری و سن مناسب برای تست شنوایی برای نوزادان، قبل از ترخیص از بیمارستان و یا حداکثر تا یک ماهگی است. این غربالگری شنوایی نوزادان معمولاً در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از تولد انجام می‌شود. این اقدام زودهنگام، یکی از ارکان اصلی اهمیت تشخیص زودهنگام است که برای هر نوزادی توصیه شده است.
توصیه‌های سازمان‌های بهداشتی جهانی
سازمان‌های بهداشتی جهانی مانند JCIH (کمیته مشترک بین‌المللی شنوایی نوزادان) بر قاعده “1-3-6” تأکید دارند: غربالگری شنوایی نوزادان باید تا ۱ ماهگی کامل شود، تشخیص قطعی تا ۳ ماهگی صورت گیرد و مداخلات درمانی (مانند خرید سمعک) تا ۶ ماهگی شروع شود. رعایت این زمان‌بندی حیاتی است و به درستی نشان‌دهنده اهمیت تشخیص زودهنگام است.
تفاوت زمان غربالگری در بیمارستان و مراکز درمانی
معمولاً غربالگری در بیمارستان‌ها و مراکز غربالگری به دلیل دسترسی آسان‌تر، در ساعات اولیه پس از تولد انجام می‌شود. اما اگر نوزادی در بیمارستان غربالگری نشود، باید قبل از یک ماهگی به مراکز غربالگری ارجاع داده شود تا این پروسه ضروری انجام گردد. این پروسه‌ها بخشی از مراقبت‌های بعد از غربالگری تلقی می‌شوند که توسط والدین باید دنبال شوند.
روش‌های غربالگری شنوایی نوزادان
دو روش استاندارد و رایج برای غربالگری شنوایی نوزادان در بیمارستان‌ها و مراکز غربالگری وجود دارد: تست OAE و تست ABR. هر دو روش غیرتهاجمی و سریع هستند و می‌توانند اختلالات شنوایی نوزادان را در سن مناسب برای تست شنوایی تشخیص دهند.
تست OAE چیست و چگونه انجام می‌شود؟
تست OAE (گسیل‌های صوتی گوش) یک روش سریع و اتوماتیک است که واکنش حلزون گوش به صدا را اندازه‌گیری می‌کند. در این تست OAE، یک پروب کوچک در کانال گوش نوزاد قرار داده می‌شود و با ارسال صدا، انعکاس صداها که توسط سلول‌های مویی حلزون گوش تولید می‌شوند، ثبت می‌گردد. اگر نتایج تست OAE مشکوک باشد، معمولاً نوزاد برای تست ABR ارجاع داده می‌شود.
تست ABR چیست و چه کاربردی دارد؟
تست ABR (پاسخ‌های شنوایی ساقه مغز) نحوه پاسخ عصب شنوایی و ساقه مغز به صدا را ارزیابی می‌کند. در تست ABR، الکترودهایی روی سر نوزاد چسبانده شده و صداهایی از طریق هدفون‌های کوچک به گوش نوزاد فرستاده می‌شود. این تست ABR دقیق‌تر است و در صورت عدم موفقیت در تست OAE، یا برای نوزادان با ریسک بالاتر اختلالات شنوایی نوزادان، برای تشخیص دقیق‌تر انجام می‌شود.
مقایسه روش‌های غربالگری شنوایی
| ویژگی | تست OAE | تست ABR |
| سرعت | سریعتر | کمی طولانی‌تر |
| اندازه‌گیری | واکنش حلزون گوش | پاسخ عصب و ساقه مغز |
| کاربرد اصلی | غربالگری اولیه | تأیید تشخیص و غربالگری ریسک بالا |
این دو تست شنوایی در کنار هم، ابزاری قدرتمند برای اجرای موفقیت‌آمیز برنامه‌های ملی غربالگری هستند.
اقدامات بعد از غربالگری شنوایی نوزادان
مراقبت‌های بعد از غربالگری به اندازه خود غربالگری شنوایی نوزادان اهمیت دارند. والدین باید از پیگیری صحیح نتایج اطمینان حاصل کنند تا در صورت وجود مشکل، مداخلات درمانی سریعاً در سن مناسب برای تست شنوایی آغاز شوند.
تکرار تست در صورت نیاز
اگر نتیجه اولیه غربالگری شنوایی نوزادان “عدم موفقیت” (refer) باشد، معمولاً به دلیل وجود مایع در گوش یا عوامل موقتی دیگر است. در این شرایط، لازم است زمان انجام غربالگری مجدد در عرض چند هفته تعیین شود و تست تکرار شود. این تکرار بخشی از پروتکل‌های بیمارستان‌ها و مراکز غربالگری است.
مراجعه به متخصص شنوایی‌شناسی
در صورتی که تست دوم نیز موفقیت‌آمیز نبود، ارجاع فوری به یک متخصص شنوایی‌شناسی برای ارزیابی جامع‌تر و انجام تست‌های تشخیصی مانند تست ABR کاملاً ضروری است. تأخیر در این مرحله، اهمیت تشخیص زودهنگام را زیر سوال می‌برد.
پیگیری نتایج و درمان زودهنگام
اگر در نهایت، اختلالات شنوایی نوزادان تشخیص داده شود، اقدامات درمانی باید بلافاصله شروع شوند. این اقدامات می‌تواند شامل کاشت حلزون، یا استفاده از وسایل کمک شنیداری پیشرفته‌ای مانند سمعک زیمنس یا حتی بررسی گزینه‌هایی مانند خرید سمعک نامرئی باشد. آگاهی از قیمت سمعک دولتی یا طرح‌های حمایتی نیز می‌تواند در این مسیر به خانواده‌ها کمک کند.
سوالات متداول
آیا غربالگری شنوایی برای همه نوزادان لازم است؟
بله، غربالگری شنوایی برای همه نوزادان لازم است. توصیه جهانی این است که همه نوزادان باید غربالگری شوند، زیرا نیمی از نوزادانی که با اختلال شنوایی متولد می‌شوند، هیچ عامل خطر شناخته شده‌ای ندارند. این غربالگری‌ها بخش مهمی از برنامه‌های ملی غربالگری به شمار می‌روند و اهمیت تشخیص زودهنگام را تضمین می‌کنند.
چند بار باید غربالگری شنوایی انجام شود؟
در حالت عادی، غربالگری شنوایی نوزادان یک بار در بیمارستان‌ها و مراکز غربالگری انجام می‌شود. اگر تست اولیه ناموفق باشد، یک بار دیگر تکرار می‌شود. در صورت عدم موفقیت مجدد، نوزاد برای ارزیابی‌های تشخیصی تخصصی به متخصص شنوایی‌شناسی ارجاع داده می‌شود که در آنجا تست ABR انجام خواهد شد.
جمع‌بندی: اهمیت زمان مناسب غربالگری شنوایی در سلامت نوزادان
بهترین زمان برای انجام غربالگری شنوایی نوزادان و اجرای دقیق مراقبت‌های بعد از غربالگری، اصلی‌ترین عامل در جلوگیری از پیامدهای منفی ناشی از اختلالات شنوایی نوزادان است. اهمیت تشخیص زودهنگام و اقدام سریع برای خرید سمعک یا دیگر مداخلات، تضمین می‌کند که نوزادان فرصت کامل رشد گفتار و زبان و دستیابی به پتانسیل کامل خود را داشته باشند. این امر به ویژه در مواردی که نیاز به وسایل پیشرفته‌ای چون سمعک زیمنس یا اطلاع از قیمت سمعک دولتی برای تهیه کمک‌شنوای مناسب است، صدق می‌کند. غربالگری شنوایی نوزادان اولین و مهم‌ترین گام در این مسیر است.
